In gesprek met… Eva Rovers: Waarom we politiek niet alleen aan politici kunnen overlaten
Fotograaf: Hans Reitzema
Studeerde cultuurgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht en promoveerde aan de Rijksuniversiteit Groningen
Auteur van het boek ‘Waarom we politiek niet alleen aan politici kunnen overlaten’
Directeur van Bureau Burgerberaad
Publiceert regelmatig over democratische vernieuwing
Woont in Amsterdam
De uitdagingen in de Nederlandse democratie zijn groot. Van klimaatbeleid tot woningbouw en energietransitie: de vraagstukken zijn complex, het politieke debat gepolariseerd en het vertrouwen van inwoners laag. Eva Rovers, auteur en expert op het gebied van burgerberaden en democratische vernieuwing, ziet hierin een kans voor participatieprofessionals. Want volgens haar kun je de democratie niet alleen aan politici overlaten.
Auteur: Sabine van Wylick
Eva is directeur van Bureau Burgerberaad, waar zij werkt aan een ‘democratisch fitte’ samenleving: een samenleving waarin iedereen, ongeacht achtergrond of status, voelt en weet dat ze verschil kunnen maken. Het bureau adviseert en ondersteunt zowel overheden, inwoners als participatieprofessionals bij de inzet van burgerberaden en burgerparlementen. Bij deze processen gaan gelote inwoners – een dwarsdoorsnede van de samenleving - samen in gesprek over beleidsvraagstukken en komen tot aanbevelingen.
“In Amsterdam doe ik ieder jaar mee met het buurtbudget, waarbij je als inwoner geld kunt verdelen over buurtinitiatieven”, vertelt ze. “Ook heb ik meegedaan aan een paar bijeenkomsten over het vergroenen van straten. Beide zijn laagdrempelige projecten, iedereen kan bijdragen. Dit soort ervaringen laten zien dat je als lokale burgers vrij eenvoudig verschil kunt maken.”
"Als lokale burgers kun je vrij eenvoudig het verschil maken"
Loting in plaats van verkiezing
Eva ziet een duidelijke uitdaging in het huidige politieke systeem:
Politieke besluitvorming gebeurt vaak binnen homogene groepen. Hoog opgeleid, goed inkomen, goed netwerk.
Social media en polariserende algoritmes maken het politieke en het publieke debat conflictueus, waardoor consensus en compromis steeds lastiger worden.
Problemen blijven liggen omdat het politiek meer loont om verschillen uit te vergroten dan om tot oplossingen te komen.
Burgerberaden bieden een noodzakelijke aanvulling op de huidige democratie, vindt Eva. “De afgelopen drie jaar zijn er in Nederland zo’n vijftig burgerberaden georganiseerd. Dat is heel goed, want het levert gedragen oplossingen voor onze problemen. Door een gewogen loting te laten plaatsvinden in plaats van verkiezing, ontstaat een groep die de samenleving weerspiegelt. Ze hebben geen partijbelangen, hoeven geen verkiezingen te winnen, en blijken daardoor met oog voor het gemeenschappelijke belang oplossingen te ontwikkelen.”
"Mensen in burgerberaden hebben geen partijbelangen en hoeven geen verkiezingen te winnen."
Een goed voorbeeld vindt ze in Ierland. “Daar leidde abortuswetgeving al decennia tot grote verdeeldheid. Een burgerberaad ontwikkelde binnen enkele maanden een herziening van het grondwetsartikel, met 70% instemming van de bevolking. Dit kan ook in Nederland met heikele onderwerpen, mits we inwoners de ruimte geven om serieus mee te praten.”
Een Derde Kamer
Eva pleit voor een Derde Kamer, een nationaal, permanent burgerparlement. Daarin participeren gelote inwoners structureel bij beleidsvraagstukken, naast de gekozen volksvertegenwoordigers. En dit heeft veel voordelen:
Geen politieke binding: inwoners hoeven niet gekozen te worden en zijn vrij van partijdiscipline.
Inclusief en representatief: kinderopvang, tolken en een vergoeding maken deelname mogelijk voor diverse groepen.
Dialoog boven debat: in plaats van te kijken naar de verschillen, wordt er gezocht naar overeenkomsten en collectieve oplossingen.
Participatieprofessionals aan zet
Wat betekent dit voor participatieprofessionals? Eva ziet dat veel participatietrajecten te laat in het proces plaatsvinden en vaak op zelfselectie leunen, waardoor bepaalde groepen worden uitgesloten. Haar advies:
Betrek inwoners vroeg: idealiter als alles nog open ligt, zodat hun kennis en ervaring echt invloed kunnen hebben. Adviseer je leidinggevenden hier ook over. Vroeg participeren bespaart later procedures, frustratie en conflicten.
Vertrouw op inwoners: geef ze kans om verantwoordelijkheid te nemen en je zal zien dat ze bruikbare oplossingen aandragen.
Focus op collectieve wijsheid: organiseer dialoog in plaats van debat, maak gebruik van gespreksbegeleiders die dit kunnen faciliteren.
“Bij inspraak gaat het vaak mis omdat het te laat komt of omdat het eigenlijk informeren is in plaats van participeren. Dat leidt tot frustratie bij inwoners. Burgerberaden laten zien dat inwoners realistisch en constructief meedenken als ze daar de ruimte voor krijgen.”
Hoopvol perspectief
Eva ziet een positieve trend: niet alleen overheden, maar ook organisaties en marktpartijen zoeken manieren om inwoners serieus te betrekken. Dit draagt bij aan minder polarisatie en een meer veerkrachtige democratie. “Verkiezingen zijn belangrijk, maar niet genoeg”, vindt Eva. “We moeten onze democratie verrijken met burgerberaden, burgerparlementen en loting. Dialoog, een veelheid aan perspectieven en collectieve wijsheid kunnen ons helpen betere oplossingen te vinden voor complexe vraagstukken.”
Bekijk haar boek in de webshop
Op de hoogte blijven van nieuwe inspiratie-artikelen? Meld je aan voor de Partispiratie Updates !